Σοφούλης, Θεμιστοκλής

Έλληνας πολιτικός (Βαθύ, Σάμος 1860 - Κηφισιά, Αθήνα 1949). Σπούδασε αρχαιολογία στην Αθήνα και στη Γερμανία και απέκτησε τον τίτλο του υφηγητή αρχαιολογίας του Πανεπιστήμιου της Αθήνας. Το 1900 εγκαταστάθηκε στη Σάμο, όπου εκλέχτηκε πληρεξούσιος στην τοπική συνέλευση των Σαμίων και ανάπτυξε έντονη εθνική δράση για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού. Το 1912 ηγήθηκε επανάστασης κατά των Τούρκων και κήρυξε την ένωση της Σάμου με την Ελλάδα, η οποία όμως πραγματοποιήθηκε μετά τον τερματισμό των βαλκανικών πολέμων (1913). Χρημάτισε γενικός διοικητής Μακεδονίας (Απρίλιος 1914 - Φεβρουάριος 1915), εκλέχτηκε βουλευτής Σάμου (Μάιος 1915), προσχώρησε στο κίνημα της Θεσσαλονίκης (1916) και μετείχε ως υπουργός Εσωτερικών της προσωρινής κυβέρνησης Εθνικής Αμύνης υπό τον Ελ. Βενιζέλο. Μετά την αποκατάσταση της ενότητας του κράτους ο Σ. εκλέχτηκε πρόεδρος της Βουλής (1917-1920). Ανάλαβε για πρώτη φορά το πρωθυπουργικό αξίωμα τον Ιούλιο του 1924, αλλά παραιτήθηκε σε λίγους μήνες (Νοέμβριος 1924) μετά από στάση του πολεμικού ναυτικού. Διετέλεσε στα κατοπινά χρόνια επανειλημμένα πρόεδρος της Βουλής (1926, 1932, 1936) και τον Φεβρουάριο του 1936 συνήψε πολιτική συμφωνία με το KKE και υπόγραψε το γνωστό «Σύμφωνον Σοφούλη - Σκλάβαινα», το οποίο του εξασφάλισε την υποστήριξη των κομμουνιστών κατά την εκλογή του ως προέδρου της Βουλής. Ο Σ. διώχτηκε από τους Γερμανούς κατά τη διάρκεια της κατοχής και κρατήθηκε στο στρατόπεδο του Χαϊδαρίου (1944). Σχημάτισε τη δεύτερη υπό την προεδρία του κυβέρνηση το Νοέμβριο του 1945 και έκανε τις εκλογές της 31ης Μαρτίου 1946, στις οποίες το κόμμα του ηττήθηκε. Ανάλαβε πάλι την προεδρία κυβέρνησης «ευρείας συνεργασίας» (1947) και τη διατήρησε σε τέσσερις αλλεπάλληλες κυβερνήσεις, που καθοδηγούσαν τον αγώνα εναντίον των ανταρτών στον εμφύλιο των ετών εκείνων. Ο Έλληνας πολιτικός Θεμιστοκλής Σοφούλης (φωτ. από την έκδ. «100+1 χρόνια Ελλάδα»).